Biegunki ostre i przewlekłe u dzieci – jak sobie z nimi radzić?

Biegunka u dziecka – czym właściwie jest i kiedy ją rozpoznajemy?

Biegunka to stan chorobowy, w trakcie którego dziecko ma, większą niż zwyczajowo, ilość wypróżnień o zmienionym zapachu i konsystencji (luźne, wodniste, z domieszką krwi, śluzu, czy ropy). Niekiedy biegunce towarzyszyć mogą nudności i/lub wymioty, gorączka, bóle brzucha. Biegunka ostra trwa około tygodnia i przechodzi samoistnie. Jeśli objawy utrzymują się dłużej (powyżej 2 tygodni) lub bardzo często nawracają, mówimy o biegunce przewlekłej.

Jakie mogą być przyczyny biegunki?

Najczęstszą przyczyną biegunek ostrych (krótkotrwałych) u dzieci są infekcje, głównie wirusowe. Stąd też tak łatwo rozprzestrzeniają się w obrębie rodziny, czy przedszkola. Rzadziej, powodem są bakterie, pasożyty, toksyny lub pierwotniaki. Podstawą zapobiegania zakażeniom jest przestrzeganie zasad higieny osobistej oraz przygotowywania i przechowywania żywności.

Czy w trakcie biegunki u dziecka wymagana jest specjalistyczna dieta?

Podczas biegunki należy skupić się, przede wszystkim na nawadnianiu dziecka, najlepiej specjalnymi płynami nawadniającymi które nabyć można w aptece. Płyny te oprócz wody zawierają, m.in. mikroelementy, witaminy i glukozę. Warto je mieć na wszelki wypadek w domowej apteczce. Oprócz nich podajemy dziecku wodę, herbatę, jogurty, kompoty, przeciery i zupy. Warto też skonsultować z lekarzem ewentualne włączenie preparatów odżywczych w płynie lub w proszku np. Resource Junior. Dostarczą one organizmowi dziecka energii i wszystkich potrzebnych składników odżywczych.Żywienie standardowe najlepiej pozostawić bez zmian – takie jak przed pojawieniem się biegunki. Regularne, wysokoenergetyczne posiłki są bardzo ważne, aby nie dopuścić do osłabienia i niedożywienia. Dziecko będzie lepiej tolerowało mniejsze i częstsze porcje (6 – 7 razy dziennie) niż podane jednorazowo duże potrawy.

Co jeśli biegunka u dziecka trwa niepokojąco długo?

Przede wszystkim, należy udać się do lekarza oraz wykonać niezbędne badania. Im wcześniej znajdziemy przyczynę, tym szybciej będzie możliwe podjęcie leczenia. Jeśli okaże się, że przewlekła biegunka występuje z powodu alergii na jakiś pokarm, po ustaleniu o jaki konkretnie składnik chodzi i wykluczeniu go z menu dziecka, problem biegunek powinien się uspokoić. Dietę eliminacyjną warto skonsultować z dietetykiem i pediatrą, aby nie była niedoborowa.

Jeżeli jednak alergia bądź nietolerancja nie występuje, konieczna będzie pogłębiona diagnostyka w celu stwierdzenia innych możliwych przyczyn biegunki (np. pasożyty, zespół krótkiego jelita, celiakia, zaburzona motoryka przewodu pokarmowego etc.). Niekiedy niezbędna okazuje się konsultacja psychologiczna, ponieważ jelita dziecka mogą w ten sposób reagować również na stresy, nagłe nowe sytuacje i zmiany w otoczeniu.

Czy farmakoterapia jest niezbędna?

W większości przypadków ostra biegunka przechodzi samoistnie. Nie zaleca się dzieciom leków przeciwbiegunkowych adsorbujących, jak węgiel aktywowany, czy też hamujących motorykę przewodu pokarmowego. Ich wprowadzanie powinno stanowić wyjątek, a nie regułę, ponieważ długofalowo mogą przynieść więcej szkód niż korzyści. Warto to jednak skonsultować z lekarzem.

Poza tym, pojawienie się biegunki ma jeszcze jeden cel – jak najszybsze pozbycie się intruza (wirusa, bakterii, toksyny). Jeśli zastosujemy środki zapierające utrzymamy drobnoustroje chorobotwórcze w ciele naszego dziecka na dłużej, a część bakterii może w tym czasie wytworzyć formy przetrwalnikowe, przez co dziecko stanie się ich nosicielem.

Skutki przewlekłych biegunek dla zdrowia dziecka.

W trakcie biegunek dochodzi do dużych strat wody, elektrolitów oraz zmniejszonego wchłaniania składników odżywczych w jelitach, co w konsekwencji skutkować może utratą masy ciała i niedożywieniem dziecka.

Prawidłowe żywienie w trakcie trwania oraz po ustąpieniu biegunki zapobiega pogłębionym niedoborom energetycznym i odżywczym oraz sprzyja szybszej regeneracji nabłonka jelitowego. A tym przypadku pomocne, może być wprowadzenie do diety wsparcia żywieniowego w formie preparatów odżywczych, takich jak Resource Junior (już od 1 roku życia) w płynie lub w proszku. Produkty te zawierają energię, białko oraz inne niezbędne składniki odżywcze, dzięki czemu mogą pomóc dostarczyć powyższe substancje, zmniejszając tym samym ryzyko niedożywienia. Należy jednocześnie pamiętać, że preparaty odżywcze powinny być stosowane pod kontrolą lekarza.

Nie bez znaczenia jest również powrót do prawidłowej kompozycji mikrobioty jelitowej dziecka. Resource Junior w proszku zawiera pre- i probiotyki.

Wybrane piśmiennictwo:

1. Buda P., Książyk J.: Ostra biegunka u dzieci. Pediatria i Medycyna Rodzinna, vol 6 Numer 4, p. 275-282, 2010.

2. Ciborowska H.: Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009.

3. Czerwionka-Szaflarska M., Murawska S., Swincow G.: Ocena wpływu doustnego leczenia probiotykiem i/lub doustnym płynem nawadniającym na przebieg ostrej biegunki u dzieci. Przegląd Gastroenterologiczny 2009; 4 (3): 166–172.

4. Gruchała K.: Nawadnianie organizmu w zaburzeniach równowagi wodno-elektrolitowej. Lek w Polsce, vol 24 nr 03’14 (275), 2014.

5. Guarino A., Ashkenazi S., Gendrel D. i wsp.: Aktualne (Update 2014) wytyczne European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition oraz European Society for Paediatric Infectious Diseases - Postępowanie w ostrej biegunce u dzieci, Opracował dr n. med. P. Sawiec, Konsultowała prof. dr hab. n. med. H. Szajewska.

6. Hałoń A., Samet A., Gładysz A.: Leczenie biegunek – praktyczne spojrzenie na współczesne możliwości i ograniczenia terapii. Przewodnik Lekarza, 2001, 4, 5, 60-65.

7. Krajewska J.: Postępowanie w biegunkach. Farmakoterapia, Lek w Polsce, vol 25 nr 01’15 (284), 2015.

8. Skrovanek S., DiGuilio K., Bailey R., Huntington W., Urbas R., Mayilvaganan B., Mercogliano G., Mullin J.M.: Zinc and gastrointestinal disease. World Journal of Gastrointestinal Pathophysiology. November 15;5(4):496-513, 2014.

9. Vandenplas Y., Huys G., Daube G.: Probiotics: an update. Jornal de Pediatria (Rio J), October 23, S0021-7557(14)00147-8, 2014.

10. World Health Organization (WHO). Diarrhoeal disease. Fact sheet N’330 April 2013.

Dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosować pod kontrolą lekarza. Resource Junior: Do postępowania dietetycznego u dzieci powyżej 1. roku życia w stanach bądź w przypadku ryzyka niedożywienia.